ψευδής

-ές, ΝΜΑ

(για πράγμ.) αυτός που δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, στην πραγματικότητα, αναληθής ή ανύπαρκτος, ψεύτικος (α. «ψευδείς πληροφορίες» β. «ψευδῆ φήμην ἡμῶν κατὰ θεοῡ ὑμνούντων», Πλάτ.)

νεοελλ.

1. ανειλικρινής, προσποιητός, υποκριτικός (α. «ψευδής φιλία» β. «ψευδής διαβεβαίωση»)

2. τεχνητός, μη φυσικός («ψευδής κόμη» — η περούκα)

3. φρ. α) «ψευδής καταμήνυση»

(νομ.) βλ. καταμήνυση

β) «ψευδής δήλωση»

(νομ.) δήλωση στην οποία ένα πρόσωπο δηλώνει ή βεβαιώνει εν γνώσει του ψευδή στοιχεία ή αρνείται ή κρύβει τα αληθινά

γ) «ψευδής καρπός»

βοτ. καρπός στον σχηματισμό τού οποίου συμμετέχουν δύο ή περισσότερα καρπόφυλλα τού ίδιου άνθους, το περιάνθιο ή ο ανθικός άξονας

αρχ.

1. (για πρόσ.) αυτός που λέει ψέματα

2. (με παθ. σημ.) εξαπατημένος («ψευδὴς γενομένη καὶ παθοῡσ' ἀνάξια», Ευρ.)

3. το αρσ. ως ουσ. ὁ ψευδής

ο ψεύτης

4. (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) τὰ ψευδῆ

τα ψέματα

5. φρ. α) «ψευδὴς φαίνομαι» — αποκαλύπτομαι να λέω ψέματα, να ψεύδομαι (Θουκ.)

β) «ψευδῆ ἐπιδεικνύω τινὰ» — αποδεικνύω ότι κάποιος λέει ψέματα (Πλάτ.)

γ) «ψευδεῑς λόγοι» — τα σοφίσματα (Πλάτ.)

δ) «ἐπὶ ψευδῆ ὁδὸν τρέπομαι» — καταφεύγω στο ψεύδος (Ηρόδ.)

ε) «ψευδέων ἀγορή»

(στην Αθήνα) μέρος τής αγοράς όπου γινόταν η πώληση πιθήκων, τους οποίους θεωρούσαν κίβδηλες απομιμήσεις τού ανθρώπου (Ιπποκρ.)

στ) «ἥδε ἡ ψευδὴς οὐσία»

(φιλοσ.) ο κόσμος τών αισθήσεων (Πλωτ.).

επίρρ...

ψευδώς / ψευδῶς, ΝΜΑ

1. αντίθετα προς την αλήθεια ή την πραγματικότητα

2. εσφαλμένα

αρχ.

χωρίς λογική βάση, χωρίς λόγο («ψευδῶς γενέσθαι τὸν φόβον», Πολ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. < ψεῦδος*, κατά το ἀληθής].